حكومه‌تى ناحزبى
سه لام عەبدوڵڵا
ئەمە تێزی موحەمەد تۆفیق عەلاوییە كە دەیەوێ سواری شەپۆلی خۆپیشاندەران و ناڕەزایی گۆڕەپانەكانی بەغدا و شارەكانی خوارووی عێراق بێت (كە زۆربەی شیعە مەزهەبن).
بەڵام ئایا لە سەرانسەری جیهاندا حكوومەتێك هەیە وەك عەللاوی و ناڕازییەكان داوا دەكەن كە هەر هەمووی ناحزبی بێت؟ لە وڵاتانی دیموكراتیدا رەنگە لە دامەزراندنی حكوومەتێكدا كەسێك یان كەسانێك بەشداری حكوومەتیان پێ بكرێ، ئەگەرچی ناحزبیش بن، ئەویش لەبەر لێوەشاوەیی و شارەزاییان لە بوارێكدا كە رەنگە لەنێو سیاسییەكاندا پەیدا نەبێت بەو توانا و شارەزاییەی كەسانی پسپۆڕ، بۆیە زۆر ئاساییە و گەلێك جاریش روویداوە كەسانی سەربەخۆ و ناحزبی لە وڵاتانی دیموكراتیدا بەشداری حكومەتییان پێ بكرێ و سەركەوتووش بن، بەڵام بتەوێت هەموو بەشداربووانی حكوومەت، كەسانی سەربەخۆ و ناحزبی بن تائێستا نموونەی لەو جۆرە نەبووە.
راستە حزبە سیاسییەكانی عێراق، دوای رووخانی رژێمی دیكتاتۆریی عێراق، چاوەڕێی ئەوەی لێ دەكرا كە قۆناغێكی نوێ، پاش ساڵانی دوورودرێژی دیكتاتۆریەت بێتە ئاراوە، كە خزمەتی گەلانی عێراق بكات و دۆخیكی ئاوا بینیتە كایەوە كە سەرجەم پیكهاتەكانی نیو عێراق سوودمەندبن و لاپەڕەیەكی نوێی پێكەوەژیانی ئاشتییانە و خۆشگوزەرانی پێكەوە لەبن سێبەری سیستەمیكی دیموكراتی و فرەیی و فیدراڵیدا هەڵبدەنەوە و كۆمەڵگەیەكی نموونەیی بنیات بنێن.
بەڵام مەخابن، ئەو حزبانەی كە ساڵانیكی دوورودرێژ، دژایەتی دیكتاتۆریەت و رژێمی عەسكەرتارییەتیان دەكرد، ئەوانیش وردە وردە بەرەو بنیاتنانی سیستەمیكی نادیموكراتی و مەزهەبی هەنگاویان نا كە عێراقی نوقمی گەندەڵی كرد، بە ئاستێك عێراقی ئەمڕۆ لە پیشەنگی دەوڵەتە هەرە گەندەڵەكانی جیهاندایە، ئەگەرچی خاوەن سەرەوت و سامانێكی ئەوتۆشە كە دەكرا وڵاتێكی خۆشگوزەران و خزمەتگوزارییەكی بەرفراوان و سیستەمێكی پێشكەوتوو و مرۆڤدۆستانەی تێدا بنیات بنرێت كە نەنرا.
عێراق كە وڵاتێكی فرە پێكهاتە و فرەئایین و مەزهەبە، لەسەر بنەمای تەوافوق و شەراكەت و هاوسەنگی بنیاتنرایەوە، دوای چەندین ساڵ لە دیكتاتۆریەت و تاكە حزب، بۆیە ئەمڕۆ ئاسان نییە ئەو راستییە لەبەرچاو نەگیرێ و ئەو بنەمایانە كە گەرەنتی ئارامی و پێكەوەژیان و حوكمڕانی دەكرد، پێشێل بكرێ و بە ئارەزووی تاكە كەسێك كە خۆشی دەستنیشاندەی چەند لایەنێكی سیاسییە، ئەمڕۆ ئاوا نادیدە بگیرێ كە سەراپای پڕۆسەی سیاسی لە عێراقدا دەگێڕێتەوە بۆ چوار گۆشەی یەكەم، كە لە زیان زیاتر هیچی دیكەی لێ دەستەبەر نابێت. بۆیە ئەم هەوڵەی عەللاوی سەركەوتوو نابێت و ئەمڕۆ یان سبەی لە پەرلەمانی بەغدا رووبەڕووی ئەو راستییە دەبێتەوە.
حكومڕانی لە عێراقدا بە حوكمی پیكهاتەكانی، هەر دەبێت لەسەر بنەمای تەوافوق و شەراكەت و هاوسەنگی بێت، دەنا ئەم عێراقە بەزۆر پێكەوە لكێنراوە، لەوە زیاتر بڕ ناكات و هەرەس دەهێنێت.