زیاتر لە نیو سەدەیە شین و سوور پەیوەستن بە پارتی دیموکرات و کۆماریخوازەکان لە ئەمریکا، هەرچەندە هیچ کام لە لایەنەکان هیچ ڕەنگێکیان هەڵنەبژاردووە بۆ جیاکردنەوەیان لە لایەنەکەی دیکە.
ئەو ویلایەتانەی لە هەڵبژاردنەکاندا مەیلیان بۆ دەنگدان بە پارتی دیموکرات هەیە، بە ویلایەتی شین ناسراون، ئەو ویلایەتانەی کە مەیلیان بۆ پارتی کۆماری هەیە، بە سوور ئاماژەیان پێکراوە، ئەو ویلایەتانەی کە ڕێژەی شوێنکەوتوانی سووری نزیک لە لایەنگرانی ڕەنگی شین ناسراون بە وەنەوشەیی ئاماژەیان پێکراوە.
سێشەممەی داهاتوو، ئەمریکییەکان و جیهان جارێکی دیکە چاوەڕوانی هەڵبژاردنی ئەمریکان.
نهێنی ئەو دوو ڕەنگە چییە؟
• بەگوێرەی ماڵپەڕی “فۆکس”ی ئەمریکی، بەدواداچوون بۆ هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی پێش ئەوەی تەلەفزیۆنی ڕەنگاوڕەنگ بچێتە ناو ماڵەکانی ئەمریکا لە سەرەتای شەستەکانی سەدەی ڕابردوودا، بە دیاریکردنی ڕێژەی سەدی هەر کاندیدێک لەو ویلایەتە و دواتر پێداچوونەوە بووە بە جیا، ئەمەش بووە هۆی سەرلێشێواوی لەنێو هەندێک لە چاودێرانی ئەنجامەکاندا.
• لەگەڵ هاتنی تەلەفزیۆنی ڕەنگاوڕەنگ، میکانیزمی پیشاندانی ئەنجامەکان گۆڕدرا، هەروەها نەخشەی هەڵبژاردنی ڕەنگاوڕەنگ بەکارهێنرا.
• سی بی ئێس یەکەم نەخشەی هەڵبژاردنەکانی بە بەکارهێنانی ڕەنگی شین و سوور دیزاین کرد، پاشان شین بۆ دیموکراتەکان و سووری بۆ کۆمارییەکان بەکارهێنا و ئەم هەنگاوەش ئیلهامبەخش بوو بۆ تۆڕەکانی تری هەواڵ کە ئەم دوو ڕەنگە لە هەموو نەخشەی هەڵبژاردنەکاندا بەکاربهێنن.
• یەکەم جار کە ئەو دوو ڕەنگە بەکارهێنران لە ساڵی ١٩٧٦ لە کاتی کێبڕکێی سەرۆکایەتی لە نێوان جیمی کارتەری دیموکرات و جیراڵد فۆرد کۆماریخواز.
• بەگوێرەی ماڵپەڕی “NPR”ی ئەمریکی، بەکارهێنانی شین لەلایەن دیموکراتەکانەوە لەو کاتەدا هاتووە، چونکە ڕەنگی جلوبەرگی سەربازی سوپا بووە لە کاتی شەڕی ناوخۆدا، ئەو سوپایەی کە ئەبراهام لینکۆڵن لەگەڵیدا شەڕی سوپای کۆنفیدڕاڵی باشووری کردووە.
ویلیام ویتلی، سەرۆکی پێشووی کەناڵی ئێن بی سی نیوز ڕایگەیاند؛
• بیرۆکەی ئەو دوو ڕەنگە ئیلهامبەخشی پارتەکانی بەریتانیا بووە، کە پارێزگاران ڕەنگی شین بەکاردەهێنن و کرێکاران ڕەنگی سوور بەکاردەهێنن.
• وەرگرتنی بیرۆکەی یەکخستنی ڕەنگەکان لەگەڵ تۆڕەکانی تر لەلایەن تۆڕەکەوە بۆ ئەوە هات کە لە کاتی بەدواداچوون بۆ هەڵبژاردنەکاندا سەرلێشێواوی بۆ بینەر دروست نەبێت.
• لە هەڵبژاردنەکانی ساڵی ٢٠٠٠دا زاراوەی “دەوڵەتە سوورەکان” بۆ ئاماژەدان بە کۆمارییەکان پەسەندکرا، هەروەها “دەوڵەتە شینەکان” بۆ ئاماژەدان بە دیموکراتەکان بەکارهێنران.
• تۆڕەکان زۆر پشتیان بە نەخشەی ڕەنگاوڕەنگ بەستبوو بۆ ڕوونکردنەوەی ئەو کێبڕکێیە توندەیی نێوان کاندیدەکانی دیموکرات و کۆمارییەکان لەو کاتەدا، لە نێوان جۆرج بوش کوڕی کۆمارییەکان و ئەل گۆری دیموکراتەکان.
میراتی مێژوویی و ئایدیۆلۆژی
سەمیر ئەلکشف، ئەو ئەکادیمیستە تایبەتمەندە لە کاروباری نێودەوڵەتی، ئاماژەی بەوەکرد، هێما و ڕەنگەکە بووەتە تایبەتمەندییەک لە دوو گەورەترین حزبی ئەمریکا، کە پارتی دیموکرات بە شین ئاماژەی پێدەکرێت و کەر وەک ڕەمز وەردەگرێت، لە کاتێکدا خۆی نەیاری کۆمارییەکان ڕەنگی سوور و فیل وەک هێمایەک وەردەگرێت.
ئەلکشف لە لێدوانەکانیدا بۆ “سکای نیوز عەرەبی وتی”، ڕەنگەکە بۆ ئەو دوو حزبە وەک ڕەمزێک و خواست یان ئیختیاری نەبووە، بەڵکو لە ڕێگەی میدیا و ڕۆژنامەکانەوە پێیان لکێنراوە و بەشداری لەم میراتە مێژوویی و ئایدیۆلۆژییە کردووە هێما سوورەکان بەستراوەتەوە بە ڕەوتە چەپەکانەوە، بزووتنەوە ڕاستڕەوەکان بە زۆری ڕەنگی شین هەڵدەبژێرن.
ڕوونیشی کردەوە، دوای ئەزموونی سی بی ئێس ٥٠ ساڵ لەمەوبەر و سەرکەوتنی لە لابردنی سەرلێشێواوی لە نێو بینەراندا، ئەو ڕەنگانە بوون بە تایبەتمەندییەک کە بە ویلایەتەکانەوە گرێدرابوون، و بوون بە دەربڕینێک کە ڕۆژنامە و نووسەران لە کاتی ڕووماڵکردنی هەڵبژاردندا بەکاریان دەهێنا، هەروەها شین و… ڕەنگی سوور بوو بە ڕەنگی فەرمی بۆ هەریەک لە بانگەشەکانی دوو کاندیدی دیموکراتەکان.وە کۆمارییەکان.
ئاماژەی بەوەشکرد، بیرۆکەی پۆلێنکردن ڕووبەڕووی ڕەخنەی گەورە بووەتەوە، بەتایبەتی بە نیشانەکردنی تەواوی ویلایەتێک بە شین یان سوور، هەرچەندە لە هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتیدایە کە ڕەنگە بە هەڵبژاردنی کاندیدی کۆمارییەکان سوور بێت و دواتر لە یاساداناندا بگۆڕێت بۆ شین هەڵبژاردنەکان بە هەڵبژاردنی نوێنەرانی لە دیموکراتەکان، ئەمەش ئەوەیە کە لە ڤێرجینیا لە ساڵی ٢٠٠٤ ڕوویدا. کاتێک کاندیدی کۆمارییەکان، جۆرج بوش، لە هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیدا سەرکەوتنی بەدەستهێنا، دیموکراتەکان لە بەرامبەردا هەموو کورسییەکانی دوو خولی کۆنگرێسیان بەدەستهێنا وەک پۆستی جێبەجێکردن.