عێراق بە عەقڵی سفركردن مامەڵە لەگەڵ كورددا دەكات
ئەم وتارەی ئەمڕۆم بەشی دووەمی زنجیرە وتارێكە، كە ناونیشانە سەرەكییەكەی لە بەشی یەكەمدا بریتی بوو لە: (كێشەكە زۆر لە شەناغە گەورەترە).
لەم بەشەشدا وەڵامی ئەم دوو پرسیارە دەدەمەوە: بۆچی كێشەی كورد لەگەڵ عێراق زۆر لە كێشەی شەناغە و چوار گوندەكەی دیكەی سەر بە ناحیەی سەرگەڕان گەورەترە؟ بۆچی بەردەوام ئەم كێشانە لای عێراقەوە، جا ھەر حزب و كەس و لایەنێك لە عێراق بڕیاربەدەست بێت، دژی كورد دووپات و دەپات و سەدپات دەبنەوە؟
لەناو دنیای سیاسەت و ململانێ سیاسییەكاندا، دوو جۆر ململانێ ھەیە، كە بریتین لە:
1 – ململانێی سیاسی: ئەمەیان بە مانای ئەوەیە، كە ھەردوولای ناكۆك، كە ململانێیان لەگەڵ یەكتردا ھەیە، عەقڵی ڕێككەوتنیان ھەیە، بەڵام بە شێوەیەك لەگەڵ یەكتر ڕێك دەكەون كە ھەردووكیان ھەست بە بردنەوە بكەن و بە شێوەیەك ڕێك دەكەون و كۆتایی بە ململانێیەكە دێنن، كە گشت سوودەكانی ئەو ڕێككەوتنە لە ڕووی سەقامگیریی سیاسی و ئەمنی و ئنجاش پێشكەوتن و گەشەكردنی ئابووری بۆ ھەردوولا دەبێت، واتە لەم جۆرە عەقڵ و لەم جۆرە ڕێككەوتنەدا ھیچ لایەك ھەست بە غەدرلێكردن ناكات و ئەنجامی جێبەجێكردنی ڕێككەوتنەكەش دەبێتە ھۆی خزمەتكردنی وڵات و خەڵكی ھەردوولای ناو ڕێككەوتنەكە.
عێراق بە عەقڵی سفركردن مامەڵە لەگەڵ كورددا دەكات
ئەم وتارەی ئەمڕۆم بەشی دووەمی زنجیرە وتارێكە، كە ناونیشانە سەرەكییەكەی لە بەشی یەكەمدا بریتی بوو لە: (كێشەكە زۆر لە شەناغە گەورەترە).
لەم بەشەشدا وەڵامی ئەم دوو پرسیارە دەدەمەوە: بۆچی كێشەی كورد لەگەڵ عێراق زۆر لە كێشەی شەناغە و چوار گوندەكەی دیكەی سەر بە ناحیەی سەرگەڕان گەورەترە؟ بۆچی بەردەوام ئەم كێشانە لای عێراقەوە، جا ھەر حزب و كەس و لایەنێك لە عێراق بڕیاربەدەست بێت، دژی كورد دووپات و دەپات و سەدپات دەبنەوە؟
لەناو دنیای سیاسەت و ململانێ سیاسییەكاندا، دوو جۆر ململانێ ھەیە، كە بریتین لە:
1 – ململانێی سیاسی: ئەمەیان بە مانای ئەوەیە، كە ھەردوولای ناكۆك، كە ململانێیان لەگەڵ یەكتردا ھەیە، عەقڵی ڕێككەوتنیان ھەیە، بەڵام بە شێوەیەك لەگەڵ یەكتر ڕێك دەكەون كە ھەردووكیان ھەست بە بردنەوە بكەن و بە شێوەیەك ڕێك دەكەون و كۆتایی بە ململانێیەكە دێنن، كە گشت سوودەكانی ئەو ڕێككەوتنە لە ڕووی سەقامگیریی سیاسی و ئەمنی و ئنجاش پێشكەوتن و گەشەكردنی ئابووری بۆ ھەردوولا دەبێت، واتە لەم جۆرە عەقڵ و لەم جۆرە ڕێككەوتنەدا ھیچ لایەك ھەست بە غەدرلێكردن ناكات و ئەنجامی جێبەجێكردنی ڕێككەوتنەكەش دەبێتە ھۆی خزمەتكردنی وڵات و خەڵكی ھەردوولای ناو ڕێككەوتنەكە.
2 – ململانێی نەھێشتن و سڕینەوە، واتە سفركردن: لەم جۆرە ململانێیەدا، یان ھەردوولای ناكۆك ھەوڵی سفركردنی یەكتر دەدەن، یان یەكێكیان ھەوڵی سفركردنی بەرامبەرەكەی دەدات، واتە یان من دەبم یان تۆ، یان ئێمە دەبین یان ئەوان!
ئنجا یەكێك لە كێشە بنەڕەتییەكانی كورد لەگەڵ عێراق و لەناو مێژووە خوێناوییەكەی عێراقدا ئەوەیە، كورد بە عەقڵی یەكەم، واتە بە عەقڵی ململانێی سیاسی سەیری كێشەكانی خۆی لەگەڵ عێراق دەكات، بەڵام عێراق بە عەقڵی دووەم، واتە بە عەقڵی سفركردن و سڕینەوەی كورد سەیری كێشە و ململانێكانی خۆی لەگەڵ كورد و كوردستان دەكات و ھەتا ئێستاش وازیان لەم عەقڵە نەھێناوە، بۆ نموونە:
سەركردایەتیی سیاسیی كورد بە سەرۆكایەتیی مستەفا بارزانیی نەمر لە 11ی ئاداری ساڵی 1970، بە عەقڵی یەكەم، واتە عەقڵی سیاسیی ڕێككەوتن لەگەڵ ڕژێمی بەعسی ڕووخاو ڕێك كەوت، كە لە بەرژەوەندیی كورد و عێراقیشدا بوو، بە گوێرەی ئەو ڕێككەوتنە، دەبوایە لە ماوەی چوار ساڵدا، واتە (لە ساڵی 1970 تا 1974) بارودۆخی كەركووك ئاسایی بكرایەتەوە و سەرژمێری بكرایە، كەچی لەو چوار ساڵەدا نەك ھەر بارودۆخی كەركووكیان ئاسایی نەكردەوە، بەڵكوو تەعریبیان خەستتر كردەوە و ئنجا دوای چوار ساڵ و لە ساڵی 1974 ھەر ئەم بەعسە تاكلایەنە و لای خۆیەوە حوكمێكی زاتیی پووچەڵ و بێناوەڕۆك و بەعسییانەی ڕاگەیاند و بە كوردیان گوت: ”یان خۆت ڕادەست بكە، یان خۆت ئامادە بكە بۆ تەفروتوناكردن!“
ئێ خۆ مستەفا بارزانیی نەمریش لە ھەموو ژیانی پڕسەروەریی خۆیدا خۆڕادەستكردنی نەزانیوە چییە، بۆیە ڕووبەڕووی بەعس بووەوە و ئنجا بەعس بە تانك و تۆپ و فڕۆكەی سۆڤێتیی شیوعیی ئەو سەردەمە، بەرەو تەفروتووناكردنی كورد و سفركردن و سڕینەوەی كورد ھەنگاوی نا و گەیاندییە ئەنفال و كیمیابارانكردنی كورد.
دە ئنجا فەرموون سەیری ئەمڕۆش بكەن و بزانن جیاوازیی ھەڵسوكەوتی بەعسی ڕووخاو لە عێراقدا، لەگەڵ ئەم بڕیاربەدەستانەی ئێستای عێراق چیە؟ دە بڕۆن و بزانن لەناو ھەر سێ قۆناغی ئاساییكردنەوە و سەرژمێری و ڕاپرسیی ناو مادەی 140ی دەستووری عێراق چەندی لێ جێبەجێ كراوە و ئنجا دوای ئەوە بەراورد بكەن و بزانن چ جیاوازییەك لەنێوان مامەڵەی دوێنێی بەعس و ئەمڕۆی بڕیاربەدەستانی عێراق لەگەڵ كورد و كەركووك و ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی ھەرێمی كوردستان ھەیە؟ تۆ وەرە و سەیر كە و سەرنج بدە، لەسەر خاك و زەویی خۆت بیانەوێت بە ملپێچەكەی ملی خۆت بتخنكێنن! ئەگەر ھەوڵی خنكاندنی جووتیاری كورد لەسەر خاكی خۆی لە عەقڵی سڕینەوە و سفركردنی كورد سەرچاوەی نەگرتبێت، ئەی لە كوێوە سەرچاوەی گرتووە؟
جەمال عەبدوڵا