ڕەهەندێکی باشی بڕیارەكەی بەغدا

تێپەڕاندنی یاسای پڕكردنەوەی كورتهێنانی دارایی لەلایەن پەرلەمانی عێراق و پەراوێزخستنی لایەنی هەرێمی كوردستان، چەند رەهەندێكی هەن، لەلایەك عێراقییە سوننە و شیعەكان بە یەك تیم، جارێكیتر دەستیان بۆ بژێویی خەڵكی كوردستان بردەوە و مووچەیان وەك كارتی گوشار لە دژی ئیرادەی خەڵك و حكوومەتی هەرێمی كوردستان بەكارهێنایەوە، دیسان بەڵگەی ئەوەیان نیشاندایەوە ئەگەر بۆیان بلوێت كاری زۆر مەترسیدارتریش دەرهەق بە كورد دەكەنەوە، لە لایەكی تریشەوە ئەو بڕیارەیان ئەگەرچی زیانی دارایی بۆ كورد هەیە، بەڵام سوودی سیاسی زۆری بۆ كوردستان لێكەوتەوە، بەوەی ئیدی كوردیش بە تەواوی لە پێكەوەژیان لەگەڵ ئەو دەموچاوانەی بەغدا نائومێدتر دەبێت و بەشێوەیەكی تر بیر لە چارەنووسی خۆی دەكاتەوە، بە دیاریكراوی ئێمە خاوەنی ئەنجامی ریفراندۆمین.

بژێویی خەڵك زۆر زۆر گرنگە و لەسەر حكوومەتی هەرێمی كوردستانە بە گوێرەی توانا دارایی و یاساییەكان ئەو بابەتە چارەسەر بكات، پێشتریش هەنگاوی لەو بوارەدا ناوە و دواجاریش لەگەڵ حكوومەتی عێراقدا رێككەوتن واژووكرا بۆ ناردنی پارە، بەڵام كاتێك عێراقێكی دەوڵەمەند بە نەوت و خاوەنپارەیەكی زۆر، دووچاری داڕمانی دارایی دەبێت و لە ناچاری پەنا بۆ قەرزی ناوخۆیی و دەرەكی دەبات، عێراقییەكان بە یەك تیم تۆڵەی ئەو شكستەی خۆیان لە هەرێمی كوردستان دەكەنەوە و دەستە چەورەكەی شكستی خۆیان لە سەری كورددا دەسڕنەوە، بە نەناردنی پارە بۆ هەولێر وا دەزانن براوە دەبن، لەكاتێكدا وڵاتەكەیان نغرۆی تەنگژەی جۆراوجۆر بووەتەوە، هاكە دیواری ئەو عێراقە دروستكراوە بەسەریاندا داتەپی و گەیشتنەوە خاڵی سفر، چونكە ئەوان نەك هەر لەگەڵ كورد باش نین، تەنانەت لەناو خۆیانیشدا تەبا نین و ئیشوكاریان بووەتە سەنگەرگرتن لە یەكدی.

راستە لەم قۆناغەدا نەناردنی پارە بۆ هەرێمی كوردستان قەیرانەكە سەختتر دەكات، بەڵام لە ئەگەری بەرزبوونەوەی نرخی نەوت و جێبەجێكردنی تەواوی خاڵەكانی چاكسازی دارایی و ئیداری، ئەو بارە قورسەی سەرشانی هەرێمی كوردستان سووك دەبێت، واتە ئەو بڕیارەی پەرلەمانی عێراق زیانی هەیە، لەگەڵ ئەوەشدا لە رەهەندە سیاسییەكەدا ئەوەی بەغدا لە بەرانبەر كورددا كردی، پێشئەوەی زیان لە پێگەی هەرێمی كوردستان بدات، جارێكیتر ئەو داوە مووەی عاتیفەی كوردی بۆ عێراق باریكتر كردەوە تا ئاستی ئەوەی هاكە بە تەواوی پسا.

ئەگەر بەغدا لەسەر ئەو عەقڵییەتەی خۆی بەردەوام بێت و بە پرۆسەی بەرنامە بۆ داڕێژراو لە رووی سیاسی و ئابوورییەوە گوشار لەسەر كورد دروست بكات، ئەو هەستە كەمەی كورد بۆ پێكەوەژیان لەگەڵ عێراقدا هێشتا كە ماویەتی، بە یەكجاری نامێنێت، هیچ كات بەزۆرەملێ میللەتەكان ناتوانن بە یەكەوە بژین، خەباتی میللەتانیش بۆ سەربەخۆیی مێژووێكی دێرینی هەیە و تا ئێستاش بەردەوامی هەیە، بۆیە ئەو هەڵوێستەی بەغداش دەبێتە هۆی تەقینەوەی زیاتری ناڕەزاییەكانی كورد لە باشووری كوردستاندا.

عێراق، خۆی لە قەیرانێكی سەختدایە و هەر رۆژەی سەر بە كونێكی ئاڵۆزتردا دەكات، لەكاتێدا تەواوی دەروازەكانی بەردەم كرانەوەی بە رووی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدا بە بۆمبی كۆنەپەرستیی مەزهەبی، شەڕ، كوشتوبڕ و ملیملانێی نێوان گرووپەكان گیراوە، ئەگەر ئەمرۆ لە ئاست دژایەتی كورددا تەبان، ئەوا لە ناوخۆیاندا هەمووان باڵەخانە شڕەكەی عیراق دەجوڵێنن بۆ ئەوەی سەیری وێنە گەورەكەی كەوتنی دەوڵەت بكەن، ئاخر ئەوەی لە بەغدا دەگوزەرێت، دوور و نزیك، پەیوەندیی بە دەوڵەتدارییەوە نییە و كۆمەڵێك گەندەڵ و پیسخۆرن، بەهۆی شەڕی ئەمەریكا لە دژی سەددام حوسێن، هاتوونەتە سەر خوانی دەوڵەتی عێراق و نازانن چۆن چۆنی ئەو خوانە بەكار بهێنن! هێندە نەدیوبدین نەبێتەوە، هێندە تامەزرۆی كاری خراپن، هاكە رووی راستەقینەیان بەشێوەیەكی تر بۆ كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەركەوت و دووچاری ئابڵوقەدانی نێودەوڵەتی بوونەوە، ئەو عەقڵییەتە كۆنەپەرستییە ئومێدی كرانەوە و گۆڕانی لێ ناكرێت و بەردەوام بە ئاقارێكی مەترسیداردا دەڕوات، بەو هەڵوێستە دوژمنكارانەیان كارێكی ئەوتۆیان كرد كورد ئەو داوە مووەی پەیوەندییە عاتیفەیی و موجامەلەییەكانی لەگەڵ بەغدا لاوازتر بێت و هاكە بە تەواوی پسا، ئەگەر بریارەكەی بەغدا دیوێكی خراپی هەبێت، دەیان دیو و رەهەندی باشی سیاسی هەن كە كورد لە ناخەوە زیاتر نامۆ دەبێت و ئومێدی بە عێراق نامێنێت، تا ئەو رادەیەی رۆژێك دێت، لە ئەگەری بەردەوامی ئەو عەقڵییەتەی بەغدا، ئەوا كورد و بەغدا دەستبەرداری یەكدی دەبن.